دانش مامایی در نگاه وسیع



واژه obstertrics از کلمه لاتین obstetrix به معنی ماما مشتق شده است.

این واژه با کلمه obstare به معنی ناظر بودن یا در کنار یا جلوی کسی ایستادن نیز ارتباط دارد زیرا ماما در کنار یا جلوی زنی که در حال زایمان بوده می ایستاده است.جالب است بدانید که کلمه مامایی در سیر تکاملی گونه انسان پدید آمده است.مشاهدات روزنبرگ و ترواتان در سال 2002 منجر به ارائه این فرضیه شد که تفاوت انسان با سایر جانوران بر اساس دو ویژگی استوار است:
انسان تنها پستانداری است که روی دو پا راه میرود و در مقایسه با اندازه بدن از بزرگترین مغز برخوردار است. همچنین بر خلاف حیوانات ماده گونه های پستانداران،زن موقع وضع حمل به کمک نیاز دارد.

روزنبرگ و ترتوان(2002) عنوان میکنند که نیاز زن حین زایمان ممکن از ناشی از راه رفتن روی دو پا و داشتن مغز بزرگ باشد.چالش زایمان در بسیاری از پریمات ها ،به ویژه انسان ،این است که اندازه سر جنین بسیار نزدیک به اندازه مسیری است که باید از آن عبور کند.عقیده بر این است که سلسله چرخش هایی که جنین باید حین زایمان انجام دهد با تکامل انسان به منظور حرکت ایستاده(روی دو پا)و بزرگ تر بودن مغز ان ارتباط دارد.به دلیل تغییرات ضروری لگن برای انطباق با راه رفتن روی دو پا ،جنین انسان باید از کانال زایمانی با مقطع متغیر عبور کند.دهانه-مدخل(ورودی)لگن یعنی محلی که جنین عبور خود را از آنجا شروع میکند از یک طرف تا طرف دیگر از بیشترین عرض برخوردار است.اما در میانه لگن،جهت مسیر 90 درجه تغییر میکند و عریض ترین بعد لگن در جهت قدامی خلفی است.تغییر درابعاد لگن به این معنی است که جنین باید در حین عبور از کانال زایمانی،یک سری چرخش انجام دهد تا تا بزرگترین ابعاد بدن خود یعنی سر و شانه ها را همواره در راستای عریض ترین بعد کانال زایمانی نگه دارد.در اثر این چرخش،در هنگام زایمان جنین انسان عندتا موقعیت اکسیپوت قدامیبه خود میگیرد.بر عکس موقعیت اکسیپوت خلفی از ویژگی های پریمات های غیر انسان است که از مغز کوچکتر و در نتیجه اندازه سر کوچکتری برخوردارند.مپلا جنین میمون به نحوی به دنیا می آید که رو به بالا به صورت مادر خود نگاه میکند.این امر باعث میشود تا میمون مادر بتواند خم شود و با دسترسی به نوزاد،آن را به خارج از کانال زایمانی هدایت و نیز موکوس را از صورت نوزاد پاک کند تا به نفس کشیدن او کمک شود.

از این رو روزنبرگ و ترواتان چنین عنوان کرده اند که زن در حین زایمان به این دلیل نیاز به کمک دارد که نمی تواند بدون کمک دیگران ،از نظر مکانیکی وضع حمل ورتکس اکسیپوت قدامی را هدایت و کنترل کند.آنها پیشنهاد میکنند که سه چالش به عنوان فشار انتخاب طبیعی وجود دارد که سبب شده است انسان حین زایمان نیاز به کمک-یعنی ماما-داشته باشد.این سه چالش عبارتند از بزرگ بودن مغز جنین،طراحی خاص لگن مادر برای راه رفتن روی دو پا و زایمان چرخشی که در آن در حالی که صورتش رو به عقب است متولد می شود.

در نگاه وسیع تر ،مامایی با تولید مثل جامع انسانی ارتباط دارد.هدف این تخصص عبارت است از ارتقای سلامت انسان به عنوان شاخه ای از پزشکی که با حاملگی،لیبر و دوره پس از زایمان اعم از شرایط طبیعی و غیر طبیعی ارتباط دارد.این نکته که پیامدهای مربوط به مادر و نوزاد عموما به عنوان شاخص کیفیت بهداشت و حیات در جوامع انسانی مورد استفاده قرار میگیرد،اهمیت مامایی را تایید میکند.